Türkiye İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı İzlem Erdem’in Tarımca Dergisi Röportajı

1. İş Bankası olarak tarıma ve çiftçilerimize ne kadar önem verdiğinizi projeleriniz ve desteğinizle görüyoruz. Sizin için tarım bankacılığı ne ifade ediyor?

Türkiye, dört mevsimi yaşayabilen iklim koşulları sayesinde bereketli topraklara sahip olan; bu nedenle tarım potansiyeli açısından son derece avantajlı ve şanslı bir ülke… Tarım sektörü, taşıdığı yaşamsal önemin yanında, tekstilden kimyaya, gıdadan akaryakıta pek çok sanayi kuruluşunun önemli girdi ihtiyaçlarını karşılıyor. Potansiyelimizi harekete geçirebileceğimiz sürdürülebilir tarım politikaları ile hem gıda ürünlerinde arz güvenliğine katkıda bulunabilir hem de tarım ihracatımızı artırabiliriz.

Tarım, odaklandığımız alanlardan, stratejik önceliklerimizden biri… Sektöre böyle bir anlayışla yaklaşıyor, tarımı milli bir mesele olarak sahipleniyoruz. Sürdürülebilir, güvenli, katma değerli, hem ihtiyaçların karşılanmasını hem çevrenin korunmasını gözeten tarımsal üretime katkı sağlamanın, gelecek nesillere karşı da en önemli sorumluluklarımızdan biri olduğuna inanıyoruz. Özetle, tarım bankacılığı bizim için ticari bir faaliyetin çok ötesinde bir anlam taşıyor.

2. Tarımın gelişiminde teknoloji kullanımı da çok önemli. İş Bankası olarak teknoloji ve tarımı buluşturma konusunda neler yaptığınızı öğrenebilir miyiz?

Tarımsal üretim faaliyetlerinin hem mevcut hem de gelecekteki insan ihtiyaçlarını gözetecek şekilde yönetilmesi ve gıda arz-talep dengesinin güvenli bir şekilde devam etmesi için tarımda verimi artırırken girdi maliyetlerini azaltmamız gerekiyor. Maliyet yönetimi başta olmak üzere verimlilik artışına odaklanan çözümlerin teknolojinin etkin kullanımıyla gerçekleşebileceğine inanıyoruz. Bu çerçevede, tarımsal faaliyetlerde teknolojiyi merkeze alarak verimliliğin sürdürülebilir bir şekilde artırılmasına katkı sağlamak amacıyla ekosistemin tüm paydaşlarıyla birlikte ülkemiz adına yeni bir hikâye yazabileceğimizi düşünüyoruz.

Günümüzde nesnelerin interneti, yapay zekâ ve robotik teknolojiye dayalı akıllı tarım uygulamalarıyla çiftçiler için önemli veriler elde ediliyor. Çiftçilerimiz bilimsel yöntemlerle derlenen bu verileri kullanarak bitkilerin sulanmasından gübreleme ihtiyacına, hastalıkların erken tespitinden hasat ve rekolte tahminine kadar bir çok alanda ekim ve üretimlerini daha kolay, sağlıklı ve verimli biçimde gerçekleştirebiliyorlar.

Türkiye İş Bankası Grubu olarak, dijital tarım alanında teknolojileri doğru kullanma ve tabana yayma hedefiyle 2019 yılında hayata geçirdiğimiz “İmeceMobil” uygulamamız, hâlihazırda 200 binden fazla kullanıcıya ve %35’e yaklaşan bir aktiflik oranına sahip. Bu uygulama, Mart 2023’te Trakya Yatırım Holding A.Ş. çatısı altında “İmeceMobil Tarım Platformu” olarak hizmet vermeye başlandı.

Üreticiler başta olmak üzere tarım ekosistemindeki tüm paydaşlar için sürdürülebilir değer yaratan, kapsayıcı, global bir tarım teknolojileri şirketi olmak vizyonu ile hareket ediyoruz. Bu yıl içerisinde sulama, gübreleme ve uzman destekli uydu servislerinin etkinliğinin artırılması, Pazarama teknik alt yapısı ile entegre olunarak tarımsal girdi dikeyinde ülkemizde henüz bir benzeri bulunmayan “Çiftçi Pazar Yeri” oluşturmayı planlıyoruz.

3. Tarımın geleceği için İmece Çalıştayları ile birçok çiftçi, akademisyen ve sektör temsilcisi ile bir araya geldiniz. Bize İmece Çalıştaylarından bahsedebilir misiniz?

Tarım alanında gündemde olan konuları ekosistemin paydaşları ile birlikte değerlendirmek ve çözümler üretmek üzere, çiftçi ve girişimcilerin yanı sıra üniversitelerden, kamu ve özel sektörden, birlik ve derneklerden, sivil toplum kuruluşlarından temsilcileri bir araya getirerek İmece Çalıştayları düzenliyoruz. İmece Çalıştaylarımızın ilkini Ekim 2022’de “Su”, ikincisini Aralık 2022’de “Buğday”, üçüncüsünü bu yıl Nisan ayında “Süt Hayvancılığı” temasıyla gerçekleştirdik. 9 Haziran tarihinde de “Tohum” konusunu tüm paydaşlarımızla birlikte ele aldık. Bu platformlarda yapılan değerlendirmeleri web sitemizde yayınlıyor; böylece, tarımla ilgilenen tüm kesimlerin kullanımına sunuyoruz. Çalıştaylarımızın çıktıları üzerinden de kendimiz için yeni ödevler belirliyoruz.

4. İlk şubesini Manisa Saruhanlı da açtığınız Tarım İhtisas Şubesinden bahsedebilir misiniz? Başka hangi illerde var ve ilerleyen zamanda kaç şubeyi hedefliyorsunuz?

Teknolojiyi, tarımı ve finansı bir araya getirerek çiftçilerimize yenilikçi çözümler sunduğumuz, tarım bankacılığına bakış açımızı çiftçilerimizle paylaşmak, ortak bir dil oluşturmak, bilgiyi yaymak amacıyla Tarım İhtisas Şubelerimizi hayata geçiriyoruz. Bu şubelerimizi diğer şubelerimizden oldukça farklı ve tarım sektörüne özgü bir şekilde tasarladık. Çiftçilerimizle daha samimi konuşabileceğimiz, çay ve kahve eşliğinde sohbet edilebileceğimiz alanların bulunduğu, çocuklar için özel alanların oluşturulduğu, herkesin kolaylıkla erişebileceği bir kitaplığın bulunduğu farklı bir ortam kurguladık. Tarımın teknolojik yönünü temsil eden akıllı bitki yetiştirme ünitelerini de şubelerimizin içerisine entegre ettik. Bu ünitelerle ülkemizde ilk defa bir banka şubesinin içerisinde yeni nesil tarım yöntemleriyle hasat edilmeye uygun bitkiler yeşerecek.

Manisa/Saruhanlı’nın ardından fiziki olarak tam dönüşümünü gerçekleştirdiğimiz Antalya/Turunçova ve Konya/Karapınar şubelerimizi de hizmete sunduk. Bugün itibarıyla 24 olan Tarım İhtisas Şubesi sayısını Bankamızın 100. yılı olan 2024 yılında ülkemizin önde gelen tarım ovalarında yaygınlaştırmayı sürdürerek 50’nin üzerine çıkarmayı hedefliyoruz.

5. Yeni nesil çiftçilerimiz hakkında görüşleriniz ve onlar için gelecek planlarınızdan bahsedebilir misiniz?

Ülkemizde tarımsal istihdamın yaş ve cinsiyet dağılımını incelendiğimizde, tarımsal istihdamın ağırlıklı olarak 45 yaşın üzerinde olduğunu, tarımla ilgilenen kişilerin yaş ortalamasının yükseldiğini ve kadınların istihdamdaki payının gerilediğini görüyoruz. Bu gelişmede, girdi maliyetleri yükselirken ürün satış fiyatlarındaki artışın sınırlı kalması, tarımdan yeterli gelir sağlanamadığı için toprağın nadasa bırakılması/terkedilmesi, köyden kente göçün hızlanması, gelir sürekliliğinin sağlanamaması, özellikle genç nüfusun hızla gelişen hizmet sektörlerinde çalışmaya yönelmesi ve kırsal alanlardaki sosyal hayatın kentlere göre geride kalması, sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlerin eksikliği rol oynuyor. Dolayısıyla hem genç nüfusun tarıma yönelmesini teşvik edici çalışmaların yürütülmesi hem de tarım teknolojisi girişimcilerinin desteklenmesi önem taşıyor.

Türkiye ve küresel ekonomide büyümenin önemli destekleyici unsurlarından birisi olan girişimcilik, ülkelerin sürdürülebilir kalkınma amaçlarını gerçekleştirmesinde önemli bir rol oynuyor. Buradan hareketle, teknoloji odaklı, sürdürülebilir ve ölçeklenebilir iş modeline sahip erken aşama startupları desteklemek ve hızlandırmak amacıyla oluşturulan Workup Girişimcilik Programı’nı 2017 yılından bu yana sürdürüyoruz. Tarım ve ilişkili konular dikeyinde de, yeni teknolojileri desteklemek ve tarım değer önerimize yeni işbirlikleri eklemek amacıyla 2021 yılında başlatılan Workup Agri Girişimcilik Programı’na devam ediyoruz. Girişimcilerimiz arasında; kalıntı bırakmayan biyolojik tarım ilacı üreten de var, tarım makineleri için otomatik dümenleme alanında çalışan, dikey tarım uygulaması yapan da var.

Bankamız aynı zamanda tarımın, değişen şartlar ile uyum içerisinde sürdürülmesine, yeni ve etkili teknolojiler geliştirilmesine katkı sağlamak üzere İzmir Ticaret Borsası önderliğinde hayata geçirilen İzmir Tarım Teknoloji Merkezi’nin proje paydaşlarından birisi oldu. Bu Merkezin tarım teknolojilerinin Ar-Ge üssü olmasını hedefliyoruz. Tarımsal teknolojilerin sürekli gelişimini sağlamak ve gençlerin tarıma olan ilgisini artırmak merkezin hedefleri arasında yer alıyor.