TKDK Başkan Vekili Serkan Doğan İle Röportaj

Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) Başkan Vekili Serkan Doğan, IPARD Programı kapsamında girişimcilere sunulan hibe desteklerine ilişkin başvuru koşullarını, hibe paketindeki sektörleri, proje döngüsünü, 6 Şubat depreminden etkilenen illerdeki çalışmaları ve TKDK’nin gelecek vizyonunu Tarımca dergisine değerlendirdi.

1-Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) hakkında bilgi verir misiniz?

TKDK 2007’de kuruldu. Kurumsal yapılanmasını tamamlayarak 2011’de akreditasyon aldı ve akabinde proje başvurusu çağrı ilanı yayımlandı. TKDK olarak, Avrupa Birliği’nin aday ve potansiyel aday ülkelere mali destek olmak amacıyla hazırladığı Katılım Öncesi Kırsal Kalkınma Aracı (IPARD) Programı kapsamında yatırım yapan girişimcilere, yatırımının sektörüne ve kapasitesine göre yüzde 50-70 arasında değişen miktarlarda hibe olanakları sunuyoruz. 

2-TKDK’den hibe almak için proje başvuru süreci nasıl işliyor?

Yılın değişik dönemlerinde proje çağrı ilanları yayımlayarak, genel başvuru şartlarını, desteklenecek sektörleri, proje başvuru tarihlerini kamuoyuna duyuruyoruz. Daha sonra il koordinatörlüklerimiz kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, muhtarlıklar gibi hedef gruplara yönelik bilgilendirme toplantıları düzenliyorlar. Köylerdeki vatandaşlarımızın ayağına kadar bizzat gidiyoruz. Hazırlanılan dokümanları vatandaşlara dağıtıyoruz. Bu dokümanların tamamını internet sitemizde de yayımlıyoruz aynı zamanda. Bilgilendirme toplantılarında ya da kurumumuza bizzat gelen yatırımcılara tüm detayları en ince ayrıntısına kadar aktarıyoruz. Yatırım yapmayı düşünen girişimciler, proje dosyasını hazırlayarak TKDK İl Koordinatörlüklerine başvurularını yapıyor. Proje başvuru süreci tamamlandıktan sonra projeleri incelemeye alıyoruz. Projelerin sıralama puanlamasında kadın girişimci ve 18-40 yaş arası tüm girişimcilere pozitif ayrımcılık uygulayarak proje seçiminde listede öne çıkmasını sağlıyoruz. TKDK Proje Değerlendirme ve Seçim Komisyonu Avrupa Birliği’nin yazılı kuralları çerçevesinde bu işlemleri tamamladıktan sonra onaylanan projeleri internet sitemiz www.tkdk.gov.tr’den açıklıyoruz. Ardından, proje sahipleriyle il koordinatörlüklerimiz hibe sözleşmesi imzalıyor ve yatırımcı projenin yatırım aşamasına geçiyor. Daha sonra hibesini ödüyoruz. Yatırımcılara finansal kolaylık olması açısından avans ödemesi gibi uygulamalarımız da bulunuyor. Yapımı tamamlanan projeler 5 yıl süreyle belli periyotlarla yerinde kontrol uzmanlarımız tarafından izlemeye tabi tutuluyor. TKDK ile hayat bulan yatırımların çarpan etkisi de dikkate alındığında, projelerin yapımı esnasındaki inşaat malzemeleri, makine ekipman ve bilişim malzemeleri gibi ihtiyaçların yerelden temin edilmesi illerdeki diğer sektörlere de dolaylı katkı sağlıyor. Proje döngüsünü bu şekilde özetleyebiliriz.

3-Desteklediğiniz sektörler içerisinde neler var, TKDK’nin ülke ekonomisine ne gibi kazanımları oldu ?

Besi ve süt hayvancılığı, et ve yumurta tavukçuluğu, tarım/hayvancılık ürünlerinin işlenmesi, tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği, arıcılık, geleneksel ve çağdaş el sanatları, kırsal turizm ve rekreasyon faaliyetleri, su ürünleri yetiştiriciliği, makine parkları ve yenilenebilir enerji gibi sektörleri destekliyoruz. Bu sektörlerdeki binlerce alt iş koluyla vatandaşlarımızın hayatlarına dokunmaya devam ediyoruz. TKDK bugüne kadar 22 bine yakın proje başvurusuna 20 milyar lira (deflatörlü) hibe ödedi. Bu yatırımlarla 90 binin üstünde vatandaşımız iş sahibi oldu. 

Ödenen hibelerle yatırımcılara parasal kolaylığın sağlanmasının da ötesinde işletmelerin Avrupa Birliği standartlarında kurulması ülkemiz için önemli bir kazanımdır. Bu standartlar verimliliği, verimlilik geliri, gelir de istihdam artış endeksini daha yukarılara çıkartıyor.

Türkiye, Avrupa’nın en geniş tarım arazilerine ve en genç nüfusuna sahip bir ülke. Bu potansiyelin Türkiye-Avrupa Birliği ortak menfaatleri yönünde değerlendirilmesi karşılıklı olarak taraflara her anlamda kazandıracaktır. 

4-Deprem bölgesinde yer alan TKDK desteği arasındaki illerde yatırımcılara ne gibi kolaylıklar sağladınız?

Deprem nedeniyle Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edilen illerimizde bulunan proje başvuru sahibi faydalanıcılara, sözleşme öncesi veya sonrası süreçlere ilişkin tüm iş ve işlemler kapsamında yükümlü olduğu sürelerde, 6 Şubat 2023 itibarıyla süreleri dolmamış olmak ve OHAL bitiminden itibaren en geç 10 iş günü içerisinde talep edilmesi kaydıyla esneklik sağlanmıştır.

Deprem nedeniyle OHAL ilan edilen illerimizdeki tüm projelerin sözleşme öncesi yerinde kontrollerinin saha ziyareti yapılmayarak, mevcut prosedürlerimizde yer alan ofis çalışması ve yatırım uygulama adresinin doğrulanması usulüyle yürütülecek olup, OHAL ilan edilen illerimizdeki uygulama sonrası ve diğer istisnai yerinde kontroller OHAL süresi boyunca gerçekleştirilmeyecektir.

OHAL süresince, Kahramanmaraş uhdesinde yürütülecek tüm iş ve işlemlerin öncelikle Sivas, gerek duyulması halinde Nevşehir ve Karaman İl Koordinatörlükleri, Hatay uhdesinde yürütülecek tüm iş ve işlemlerin Kurum merkezi, Malatya uhdesinde yürütülecek iş ve işlemlerin Elazığ, gerek duyulması halinde Erzincan İl Koordinatörlüğü tarafından yürütülebilmesi kararlaştırılmıştır.

Ayrıca, OHAL ilan edilen illerimizde sağlanan yukarıda bahsedilen istisnaların, OHAL kapsamında olmayan IPARD İllerinde İl Koordinatörlüklerimiz tarafından proje bazında değerlendirilmek suretiyle diğer yatırımcılarımıza da sağlanması kararlaştırılmıştır.

5-Deprem illerine ilişkin gelecek proje başvuru  dönemlerinde ne gibi planlarınız var?

IPARD 3 Programı kapsamında akreditasyon (yetki devri) faaliyetlerimiz devam etmekte olup, Avrupa Komisyonundan yetki devrinin alınmasını müteakip 2023 içerisinde başvuru çağrı ilanına çıkılması planlanmaktadır.

Ayrıca IPARD 3 uygulama dönemi için hazırlanan programa göre IPARD 2 döneminde yer alan tüm sektörlerin desteklenmesine devam edilecek olup, yeni sektörler eklenerek program zenginleştirilmiştir.

Yeni dönemde “kırsal altyapı yatırımları” programda yer almış, danışmanlık sektörünün de desteklenebilmesi için Bakanlığımız Yönetim Otoritesi tarafından çalışma başlatılmıştır. Yine IPARD 2 döneminde desteklenen Tarım-Çevre Organik Tarım ve İklim tedbirinin de kapsamı genişletilmiştir.  Bu sektörler arasında yer alan “kırsal alt yapı yatırımlarının desteklenmesi tedbiri”  ise sadece deprem bölgesinde yer alan illerimizde uygulanacaktır.

6-TKDK 2022’de kaç projeye ne kadar hibe ödedi? Kaç vatandaşa yeni istihdam sağlandı?

TKDK tarafından 2022’de yatırım bedeli 3,7 milyar liralık 3 bin 454 projeye 2,6 milyar lira hibe ödendi. Kurulan işletmelerde 5 bin 600 vatandaş istihdam ediliyor.